Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã và đang làm thay đổi sâu sắc mọi mặt của đời sống xã hội, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng. Sự phát triển vượt bậc của trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), blockchain và Internet vạn vật (IoT) đã mở ra một kỷ nguyên mới cho ngành tài chính với sự xuất hiện của Fintech – công nghệ tài chính. Fintech không chỉ giúp các giao dịch trở nên nhanh chóng, minh bạch và tiện lợi hơn mà còn tạo ra những mô hình kinh doanh mới, phá vỡ các rào cản truyền thống. Trong bối cảnh đó, sinh viên Việt Nam có cơ hội tiếp cận một ngành học đầy tiềm năng, phù hợp với xu thế phát triển của xã hội hiện đại.
Fintech – Ngành học liên ngành, thiết thực và thời thượng
Fintech là sự giao thoa giữa công nghệ thông tin và tài chính, đòi hỏi sinh viên phải có kiến thức sâu rộng về cả hai lĩnh vực này. Chương trình đào tạo Fintech hiện nay được thiết kế theo hướng liên ngành, giúp sinh viên phát triển tư duy logic, khả năng giải quyết vấn đề và sáng tạo trong môi trường số. Sinh viên sẽ được học về quản lý rủi ro tài chính, thị trường chứng khoán số, thanh toán điện tử, ngân hàng số, cũng như các công nghệ tiên tiến như AI và machine learning trong phân tích tài chính. Ngoài ra, kỹ năng mềm như làm việc nhóm, giao tiếp và ngoại ngữ cũng được chú trọng nhằm chuẩn bị cho sinh viên khả năng hội nhập quốc tế và làm việc trong môi trường đa văn hóa.
Thị trường Fintech Việt Nam – Cơ hội nghề nghiệp rộng mở
Theo báo cáo của các tổ chức nghiên cứu thị trường, Việt Nam hiện là một trong những thị trường Fintech phát triển nhanh nhất khu vực Đông Nam Á. Số lượng công ty Fintech tại Việt Nam đã tăng từ khoảng 10 công ty vào năm 2010 lên hơn 187 công ty vào năm 2023, với giá trị thị trường dự kiến đạt 23,2 tỷ USD vào năm 2027, tốc độ tăng trưởng kép hàng năm khoảng 18%. Giá trị giao dịch Fintech cũng được dự báo tăng mạnh, từ 16,9 tỷ USD năm 2024 lên 41,76 tỷ USD vào năm 2029. Sự phát triển này kéo theo nhu cầu lớn về nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực Fintech, mở ra nhiều cơ hội việc làm cho sinh viên ngành này, không chỉ trong nước mà còn trên thị trường quốc tế.
Quy mô Thị trường Fintech Việt Nam xét về giá trị giao dịch dự kiến sẽ tăng từ 39,02 tỷ USD vào năm 2024 lên 72,24 tỷ USD vào năm 2029, với tốc độ CAGR là 13,11% trong giai đoạn dự báo (2024-2029). Thị trường Fintech đang phát triển nhanh chóng ở Việt Nam có tiềm năng lớn cho các công ty công nghệ hỗ trợ ngân hàng số, thanh toán kỹ thuật số, blockchain và mật mã. Hiện tại, Việt Nam là nơi có hơn 130 công ty khởi nghiệp FinTech phục vụ nhiều khách hàng và cung cấp nhiều loại dịch vụ, bao gồm thanh toán kỹ thuật số, tài chính thay thế, quản lý tài sản và blockchain, cùng nhiều dịch vụ khác. Không gian fintech của Việt Nam đang trên đà tăng trưởng, được hỗ trợ bởi các quy định, chính sách của chính phủ và sức hấp dẫn đầu tư ở khu vực châu Á. Trong những năm gần đây, công nghệ tài chính hay còn gọi là fintech đã biến đổi hàng loạt dịch vụ tài chính, nhanh chóng được áp dụng và thu hút hàng trăm tỷ USD đầu tư toàn cầu. Ngành công nghiệp fintech non trẻ của Việt Nam đang cho thấy sự tăng trưởng mạnh mẽ, đặc biệt là trong các lĩnh vực như cho vay P2P, huy động vốn từ cộng đồng, thanh toán kỹ thuật số, tài sản tiền điện tử và công nghệ bảo hiểm. Với tỷ lệ người không có tài khoản ngân hàng và không có tài khoản ngân hàng cao đáng kể, kết hợp với kết nối điện thoại di động ngày càng tăng (150%), mức độ thâm nhập Internet (70%) và số lượt đăng ký 3G 4G (45%), Việt Nam vẫn là một thị trường chưa được khai thác và là miền đất hứa cho nhà đầu tư fintech.
Thách thức và yêu cầu đối với sinh viên Fintech trong thời đại 4.0
Dù có nhiều cơ hội, sinh viên Fintech cũng phải đối mặt với không ít thách thức. Lĩnh vực này thay đổi nhanh chóng, đòi hỏi người học phải liên tục cập nhật kiến thức và kỹ năng mới, đồng thời có tư duy sáng tạo và khả năng thích ứng cao. Hiểu biết về các quy định pháp luật liên quan đến tài chính và bảo mật thông tin cũng là điều kiện quan trọng để phát triển các sản phẩm Fintech bền vững. Bên cạnh đó, kỹ năng phân tích dữ liệu, tư duy phản biện và giao tiếp hiệu quả trong các nhóm đa ngành cũng là yếu tố then chốt giúp sinh viên thành công trong môi trường làm việc cạnh tranh.
Fintech – Đòn bẩy nâng cao hiểu biết và tiếp cận tài chính toàn diện
Fintech không chỉ là ngành học và lĩnh vực nghề nghiệp mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và khả năng tiếp cận dịch vụ tài chính của người dân. Các ứng dụng Fintech giúp cá nhân và doanh nghiệp quản lý tài chính cá nhân, đầu tư và tiết kiệm một cách thông minh và tiện lợi hơn. Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, giao dịch thanh toán không dùng tiền mặt năm 2022 tăng 86% về lượng và 31,39% về giá trị so với năm trước, trong khi tỷ lệ người dùng thanh toán trực tuyến tăng từ 15% năm 2017 lên 48% năm 2022. Điều này chứng tỏ Fintech đang góp phần thúc đẩy tài chính toàn diện, giảm thiểu rào cản tiếp cận dịch vụ ngân hàng truyền thống, đặc biệt tại các vùng sâu vùng xa.
Vai trò của sinh viên Fintech trong tương lai phát triển kinh tế số
Sinh viên Fintech chính là lực lượng nòng cốt để thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo trong ngành tài chính – ngân hàng. Với kiến thức về công nghệ và tài chính, họ có thể phát triển các giải pháp mới từ thanh toán điện tử, cho vay ngang hàng (P2P Lending), quản lý tài sản số, đến ứng dụng blockchain trong bảo mật và minh bạch giao dịch. Nhiều trường đại học tại Việt Nam đã xây dựng chương trình đào tạo tích hợp giữa công nghệ tài chính và kinh doanh số, giúp sinh viên tiếp cận thực tế và nâng cao kỹ năng chuyên môn ngay từ những năm đầu học tập. Chính phủ cũng đang có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển Fintech, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên và doanh nghiệp khởi nghiệp trong lĩnh vực này.
Trong thời đại 4.0, Fintech không chỉ là ngành học chiến lược mà còn là chìa khóa mở ra cơ hội nghề nghiệp rộng lớn cho sinh viên Việt Nam. Việc trang bị kiến thức chuyên sâu về tài chính kết hợp với công nghệ hiện đại sẽ giúp thế hệ trẻ trở thành những chuyên gia tài chính công nghệ hàng đầu, góp phần thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế số. Với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và tinh thần đổi mới, sinh viên Fintech hoàn toàn có thể trở thành những nhân tố tiên phong trong cuộc cách mạng số hóa ngành tài chính – ngân hàng, tạo dựng tương lai tươi sáng cho bản thân và đất nước.